Wat is cervicale dystonie
Cervicale dystonie (ook wel torticollis spasmodica of spas- modische torticollis genoemd) betekent letterlijk dystonie van de nek.
Dystonie is een neurologische aandoening die zich kenmerkt door onwillekeurige spiercontracties ofwel verkrampingen. Dat wil zeggen dat de spieren buiten de wil van de patiënt om bewegen.
Bij cervicale dystonie zijn het de hals- en nekspieren die hierdoor getroffen worden, waardoor er abnormale standen en bewegingen van het hoofd optreden. Cervicale dystonie is de meest voorkomende vorm van dystonie. In Nederland wordt het aantal patiënten op ongeveer 8.000 geschat. Cervicale dystonie is een chronische ziekte die in ernst varieert van een klein ongemak tot een uitgebreid klachtenpatroon.
Wat zijn de symptomen van dystonie
De meest kenmerkende symptomen van cervicale dystonie zijn scheefstand, schokken, pijn en een tremor (beven) van het hoofd. Deze symptomen kunnen al dan niet samen op- treden. De nekspieren die onwillekeurig verkrampen, bepalen het beeld van de cervicale dystonie. Er kan sprake zijn van een afwijkende stand van het hoofd of van afwijkende bewegingen. Het hoofd staat dan bijvoorbeeld in een bepaalde richting gedraaid en maakt voortdurend schokken in die richting. Standen van het hoofd kunnen voorkomen in de vorm van een draaiing (torticollis), een zijwaartse kanteling (laterocollis), een achterwaartse strekking (retrocollis) of een vooroverbuiging (anterocollis). Vaak komt er een combinatie van deze afwijkende houdingen voor.
Ongeveer 75% van de patiënten heeft, regelmatig tot constant, nekpijn door het trekken aan de aanhechtingsplaaten van de nekspieren van het achterhoofd.
De pijn kan ook uitstralen naar arm en hand. Meestal zijn dan de zenuwen geïrriteerd die van de nek naar de arm lopen. Hoewel de pijn meestal niet het grootste probleem is bij cervicale dystonie, kan deze in sommige gevallen invaliderend zijn. Ook de handen kunnen beven. Het beven moet niet verward worden met gelijksoortige verschijnselen bij de ziekte van Parkinson.
De klachten verergeren bij de meeste patiënten bij vermoeidheid of stress en verminderen tijdens ontspanning. Een steuntje voor het hoofd of een geringe aanraking door de patiënt van zijn/ haar wang of kin, zijn trucjes om het hoofd stiller te houden. Mogelijk worden hierdoor gevoelszenuwen geprikkeld die informatie naar de hersenen brengen, met behulp waarvan de bewegingen van hoofd en nek gemakkelijker zijn te controleren. Als de patiënt slaapt verdwijnen de klachten.
Behandelen van dystonie
De behandeling is voornamelijk gericht op het bestrijden van symptomen omdat de precieze oorzaak van cervicale dystonie niet bekend is. De belangrijkste pijlers van de behandeling zijn gericht op het ontspannen van de overactieve spieren en de pijn. Tegenwoordig bestaat de behandeling vooral uit het toedienen van Botulinetoxine injecties in de aangedane spieren. Botulinetoxine injecties zijn bij 70 tot 90% van de patiënten effectief. Hoewel ze niet genezen, verbeteren ze de kwaliteit van leven voor veel patiën- ten aanzienlijk. Door Botulinetoxine in de juiste hoeveelheden en in de juiste nek-/ halsspieren te spuiten, verslappen de spieren die verantwoordelijk zijn voor de onvrijwillige bewegingen. Hierdoor verminderen de abnormale hoofd-en nekbewegingen en de hiermee samenhangende pijn. De gemiddelde werkingsduur ligt tussen de 12 tot 24 weken, waarna de patiënt weer terug naar het ziekenhuis moet voor nieuwe injecties. Bijwerkingen zoals slikstoornissen kunnen optreden, maar zijn van voorbijgaande aard. Aanvullend kunnen er eventueel ook andere medicijnen worden gegeven die gericht zijn op het verminderen van de overactiviteit van de spieren. Medicamenteuze behandeling met Trihexyfenidyl (Artane) is het best onderzocht. Dit medicijn geeft 40% van de patiënten verlichting van de symptomen, maar heeft vooral bij oudere mensen ongewenste bijwerkingen zoals: geheugen- en concentratiestoornissen, verwardheid en droge mond. Mochten de Botulinetoxine injecties en aanvullende medicatie niet genoeg zijn om de klachten te verminderen, dan kan er overwogen worden om een operatieve behandeling in te zetten, waaronder diepe hersenstimulatie.
Naast de medische behandeling met Botulinetoxine injecties en medicatie worden patiënten vaak doorverwezen voor fysiotherapie of oefentherapie. De doelen van de fysiotherapeutische behandeling zijn: de flexibiliteit van de wervelkolom en de nekspieren te behouden, de intensiteit van de spasmen of dystone activiteit te verminderen, het verkrijgen van een vrijwillige en automatische beheersing van een correcte stand van het hoofd en het verlichten van pijn. Daarnaast richt fysiotherapie zich op het corrigeren van compenserende bewegingen in de hals, rug en lendenstreek als gevolg van een afwijkende stand van het hoofd. Ook bij ontspanningsoefeningen kunnen patiënten baat hebben. Vooral de combinatie van fysio-/oefentherapie met Botulinetoxine injecties lijkt veelbelovend, omdat de symptomen hierbij effectiever worden behandeld dan met Botulinetoxine injecties alleen.
Bron www.dystonievereniging.nl
In onze praktijk hebben we veel ervaring met de behandeling van cervicale dystonie of torticollis spasmodica.
We werken volgens de methode Bleton. Deze methode is bewezen effectief.
Lees hiervoor de behandelrichtlijn Cervicale dystonie van Dystonienet.